ΠΙΛΗΜΑΤΑ

Ως πίλημα ορίζεται το συσσωμάτωμα άπεπτου ξένου υλικού που συσσωρεύεται κατά μήκος του πεπτικού σωλήνα με κύρια εντόπιση το στόμαχο.
Για αιώνες η έννοια του πιλήματος είναι γνωστή και περιγράφεται στο στομάχι και τα έντερα ανθρώπων και ζώων (μηρυκαστικών, όπως αιγοπρόβατα, και άλλων άγριων ζώων). Από το 1000 π.Χ. αποδίδεται στα πιλήματα πλήθος ιδιοτήτων (μαγικών και θεραπευτικών). Πιλήματα από αιγοπρόβατα εισάγονται τον 11ο αιώνα στην Ευρώπη από την Περσία ως θεραπευτικό μέσο και χρησιμοποιούνται ως τον 18ο αιώνα για την αντιμετώπιση δηλητηρίασης από αρσενικό, δηγμάτων, επιληψίας, δυσεντερίας και της πανούκλας.

• Φυτοπίλημα: αποτελούνται από άπεπτες ή δύσπεπτες φυτικής προέλευσης ίνες (πχ κυτταρίνη, ημικελλουλόζη, λιγνίνη)
• Τριχοπίλημα: Από μαλλιά ή παρόμοια υλικά (κλωστές, σπάγγο, σχοινί, ύφασμα, διάφορες ίνες κτλ). Σχετίζεται συνήθως με κορίτσια και νεαρές γυναίκες ή ψυχιατρικούς ασθενείς. Οι τρίχες εγκλωβίζονται στις πτυχώσεις του στομάχου. Ο περισταλτισμός δεν επαρκεί για να τις προωθήσει, με αποτέλεσμα τη σταδιακή αύξηση του μεγέθους του πιλήματος. Λίπος από τις τροφές και βλέννη παγιδεύονται στις ίνες με αποτέλεσμα να αναδύεται οσμή σήψης. Συχνά σχηματίζεται μια ουρά προς τον πυλωρό, ενώ σπάνια έχουν καταγραφεί περιπτώσεις όπου μεγάλο μήκος του λεπτού εντέρου καταλαμβάνεται από τρίχες (Rapunzel syndrome)
• Λακτοπίλημα: συμπαγής μάζα από άπεπτα προϊόντα γάλακτος (σε πρόωρα νεογνά που χρησιμοποιούνται φόρμουλες υπερσυμπυκνωμένες)
• Φαρμακοπίλημα: συσσωματώματα φαρμάκων ή των εκδόχων τους (υπερβολική χρήση υπακτικών)
• Άλλα : Διοσπυροπίλημα (από υπερβολική κατανάλωση λωτών, λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε μια τανίνη, η οποία πολυμερίζεται στο στομάχι), Σκωληκοπίλημα από νεκρές ασκαρίδες (παράσιτα του εντέρου)

Επεμβάσεις στομάχου, γαστρεκτομές, βαγοτομή, νευρολογικές παθήσεις, διαβήτης (διαβητική γαστροπάρεση), υποθυρεοειδισμός

Άλλοι:

Κυστική ίνωση, ψυχιατρικές παθήσεις, αλλοτριοφαγία (pica), τριχοτιλλομανία, ονυχοφαγία

Pica είναι η επίμονη κατανάλωση μη βρώσιμων ουσιών (τρίχες, κλωστές, χώματα, χρώματα, έντομα κ.α.)  για τουλάχιστον ένα μήνα, σε ηλικία>18 μηνών. Είναι συχνή σε άτομα με νοητική υστέρηση(15%) και μπορεί να συνδέεται με: αυτισμό, σχιζοφρένεια, κ.ά. Εμφανίζεται ισότιμα στα δύο φύλλα (αν και τα τριχοπιλήματα είναι συχνότερα στα κορίτσια). Έχει  επίσης αναφερθεί σε εγκύους (γεωφαγία= κατανάλωση λάσπης, αμυλοφαγία=κατανάλωση κόλλας).

Πού οφείλεται;

Συχνά έχει οικογενή εμφάνιση. Άλλες φορές οφείλεται σε διαιτητικές ανεπάρκειες (η έντονη επιθυμία για σκόνη και πάγο έχει συσχετιστεί με ανεπάρκεια σιδήρου και ψευδαργύρου).

Επίσης η παραμέληση και εγκατάλειψη από τους γονείς δημιουργούν συχνά αντισταθμιστικούς μηχανισμούς προσέλκυσης προσοχής. Από την άλλη, σε παιδιά με φυσιολογική νοημοσύνη συχνά υποχωρεί αυτόματα.

Από την αλλοτριοφαγία μπορεί να προκύψουν σοβαρές επιπλοκές όπως

• Δηλητηρίαση από μόλυβδο (χρώματα μολύβδου)
• Παρασίτωση εντέρου( χώματα, περιττώματα )
• Αναιμία-ανεπάρκεια ψευδαργύρου(μπογιές, λάσπη)
• Απόφραξη του εντέρου( τρίχες, χαλίκια, πέτρες)

Τα συμπτώματα μπορούν να διαφέρουν ανάλογα με την εντόπιση του πιλήματος :

Οισοφάγος-οδυνοφαγία (πόνος κατά την κατάποση)

Λεπτό έντερο-σημεία ειλεού (απόφραξη)

Στόμαχος -Συχνά ασυμπτωματικό όμως ένα 80% των ασθενών περιγράφει ένα ακαθόριστο αίσθημα δυσφορίας και μετεωρισμού. Επίσης παρουσιάζονται ναυτία και έμετος, πρώιμος κορεσμός, δυσοσμία του στόματος, ανορεξία, δυσφαγία, πόνος

Απώλεια βάρους, Αιμορραγία πεπτικού (η χρόνια πίεση οδηγεί σε εξέλκωση του βλεννογόνου), Διάτρηση στομάχου

Τίθεται από το ιστορικό (επεμβάσεις, παθολογικές καταστάσεις, ψυχιατρικό υπόβαθρο),την κλινική εξέταση και τον ακτινολογικό έλεγχο.

Κατά την κλινική εξέταση είναι πιθανή η ψηλαφητή μάζα στην περιοχή του επιγαστρίου. Σε περίπτωση τριχοπιλήματος, παρατηρούνται περιοχές του τριχωτού με αλωπεκία

Απλή ακτινογραφία ή με χρήση βαρίου (Εικόνα πλήρωσης)

Αξονική τομογραφία (Χρήσιμη ειδικά όταν παρουσιάζονται επιπλοκές πχ διάτρηση)

Ενδοσκοπικός έλεγχος

Στόχοι: Η αφαίρεση του πιλήματος και η αποφυγή της υποτροπής.

Ως προς την αφαίρεση αυτή μπορεί να επιχειρηθεί με σχετικώς συντηρητικές μεθόδους όπως:

Ενδοσκοπική αφαίρεση (ακέραιο ή μετά από κατάτμηση)

Ενζυματικά μέσα (παπαϊνη)

Στη βιβλιογραφία περιγράφεται γαστρικό lavage (πλύση) με coca-cola με αποτέλεσμα τη διάλυση φυτοπιλημάτων (λόγω ύπαρξης ανθρακικού και φωσφορικού οξέος το ph της coca cola 2,6, το ph του στομάχου 1-2)

Χορήγηση προκινητικών παραγόντων

Τροποποίηση διαιτητικών συνηθειών

Οπωσδήποτε απαραίτητη κρίνεται η ψυχιατρική υποστήριξη

Και τελικά η Χειρουργική θεραπεία έρχεται σαν ύστατη λύση, ειδικά επί τεραστίων πιλημάτων

Βιβλιογραφία

• PRACTICAL GASTROENTEROLOGY • JANUARY 2004 Carol Rees Parrish, R.D., MS
• Bezoars by Michael C. DiMarino, MD
• Management of trichobezoar: case report and literature review (1.R. Gorter,1 C. M. F. Kneepkens,2 E. C. J. L. Mattens,1 D. C. Aronson,1,3 and H. A. Heijcorresponding author)
• Pediatr Surg Int. 2010 May; 26(5): 457–463. Published online 2010 Mar 6. doi:  10.1007/s00383-010-2570-0
• «Διαταραχές στην πρόσληψη τροφής» Φανή Σιαμούλη, παιδοψυχίατρος